Orzeczenie NSA: Błąd programu księgowego to nie oszustwo ani nadużycie

W sytuacji gdy powodem błędnych rozliczeń jest absencja pracownika, który się nimi zajmował, oraz awaria programu księgowego, a spółka sama ujawniła błędy i złożyła korekty deklaracji, nie można mówić o oszustwie czy nadużyciu. Sankcje w VAT miały na celu zapobieganie oszustwom i celowym nadużyciom – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.

Rozpatrywana przez NSA sprawa dotyczyła przypadku, gdy nieprawidłowości w rozliczeniu podatku od towarów i usług spowodowane były błędnym funkcjonowaniem oprogramowania finansowo-księgowego w spółce. A następnie spółce została wymierzona 20 proc. sankcja w VAT.

NSA wskazał na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z 15 kwietnia 2021 r. w sprawie polskiej spółki Grupy Warzywnej (C/935/19), w myśl którego regulacje unijne nie zezwalają na stosowanie sankcji bez oceny sytuacji podatnika, zwłaszcza gdy błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo. TS UE stwierdził dokładnie, że art. 273 dyrektywy VAT i zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, które nakładają na podatnika, który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z VAT jako transakcję podlegającą temu podatkowi, sankcję wynoszącą 20 proc. kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej, w zakresie, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu, który to błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia wpływów do skarbu państwa, jak i w sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności. NSA stwierdził, że biorąc pod uwagę to orzeczenie, skoro celem wprowadzenia spornych regulacji było karanie oszustw i nadużyć, które skutkowało uszczupleniem wpływów budżetowych, to działanie spółki należy oceniać pod tym kątem, a regulacje te nie powinny być co do zasady stosowane w innych przypadkach.

NSA wskazał, że w świetle wyroku TSUE art. 112b ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2020 r. należy interpretować w ten sposób, że nie daje on podstaw do nałożenia na podatnika sankcji wynoszącej 20 proc., jeżeli złożenie deklaracji z nieprawidłowościami było spowodowane błędem, bez przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenie wpływów budżetowych. Sąd podkreślił, że w sprawie okoliczności wskazują na fakt, iż spółka nieświadomie popełniła błędy wskutek problemów z programem księgowym i absencji pracownika. Przeciwko zamiarowi oszustwa świadczy też fakt, że spółka sama ujawniła nieprawidłowości i złożyła korekty.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 lutego 2022 r., sygn. akt I FSK 885/21

Źródło: Prawo.pl dla LEX z dn.03.02.2022 r./HW