Rząd przyjął projekt ustawy o ochronie sygnalistów

Rada Ministrów przyjęła we wtorek 02 kwietnia 2024 roku projekt ustawy o ochronie sygnalistów. Jak poinformowała Kancelaria Prezesa Rady Ministrów po posiedzeniu rządu, projekt przewiduje, że osoby, które pracują w sektorze prywatnym lub publicznym i zgłaszają naruszenia prawa, w kontekście związanym z pracą, mają zostać objęte ochroną. Instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom będzie Rzecznik Praw Obywatelskich.

Projektowana ustawa o ochronie sygnalistów ma wdrożyć do polskiego prawa dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Termin jej implementacji upłynął 17 grudnia 2021 r. O proponowanych rozwiązaniach przedłożonych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, poinformowała Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

• Ochroną zostaną objęte osoby pracujące w sektorze prywatnym lub publicznym, które dokonają zgłoszenia lub ujawnienia informacji albo uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa, czyli tzw. sygnaliści.
• Dotyczy to osób, które zgłaszają naruszenie prawa niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Może to być więc m.in. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, kontrakt menedżerski, wolontariat, staż, praktyka czy służba wojskowa, a także o wykonawców, podwykonawców lub dostawców oraz inne osoby, które zgłaszają informacje o naruszeniach w kontekście związanym z pracą.
• Jeśli pracodawca zastosuje wobec sygnalistów działania odwetowe, to będą oni mieli prawo dochodzenia odszkodowania. Wyniesie ono nie mniej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, czyli obecnie 7155,48 zł.
• W związku z dokonaniem zgłoszenia przez sygnalistę, nie będzie go można pociągnąć do odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub np. odpowiedzialności za szkodę dotyczącą naruszenia praw innych osób. Chodzi w szczególności o prawa autorskie, przepisy o ochronie danych osobowych oraz obowiązek zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa.
• Przyznanie ochrony będzie możliwe jednak tylko pod warunkiem, że osoba zgłaszająca miała uzasadnione podstawy by sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest konieczne do ujawnienia naruszenia prawa.
• Aby uzyskać status sygnalisty, konieczne będzie dokonanie zgłoszenia z wykorzystaniem odpowiedniego kanału zgłoszeń, bądź zachowanie zasad ujawnienia publicznego. W każdym przypadku wymagane będzie dopełnienie warunków dotyczących rzetelności postępowania sygnalisty oraz wiarygodności zgłaszanych lub ujawnianych przez niego informacji.
• Sygnalista będzie mógł zgłosić naruszenie prawa za pomocą:
  • wewnętrznych kanałów zgłoszeń, które zostaną utworzone przez podmioty prywatne oraz publiczne;
  • zewnętrznych kanałów zgłoszeń do odpowiednich organów państwa;

Nowe rozwiązania mają wejść w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Natomiast przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych zaczną obowiązywać po sześciu miesiącach od ogłoszenia. Z kolei Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało w komunikacie, że wejście w życie ustawy nie oznacza końca prac nad system ochrony sygnalistów w Polsce. Za dwa lata ministerstwo zamierza przeprowadzić ewaluację systemu ochrony sygnalistów. Resort zapowiedział też udzielenie  wsparcia w rozwiązywaniu problemów związanych z praktycznym wdrożeniem ustawy. Teraz projekt trafi do Sejmu. ( Źródło: Prawo.pl dla LEX z dn. 02.04.2024 r./HW)