Rozporządzenie przeciw deforestacji i nowe obowiązki dla przedsiębiorców

Rozporządzenie w sprawie wylesiania – określane też jako rozporządzenie w sprawie produktów niepowodujących wylesiania lub rozporządzenie EUDR* – ma na celu zapewnienie, aby pewne towary wprowadzane do obrotu w UE nie przyczyniały się do dalszej degradacji lasów na całym świecie. Zostało przyjęte przez Parlament Europejski i Radę UE w 2023 r. i w dużej części miało być stosowane od 30 grudnia 2024 r, niemniej Komisja Europejska wydała komunikat o zamiarze jego odroczenia o 12 miesięcy. Oznacza to, że przepisy najpewniej zaczną obowiązywać w stosunku do dużych przedsiębiorstw od 30 grudnia 2025 r., a w odniesieniu do mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw ­- od 30 czerwca 2026 r.

Rozporządzenie dotyczy w praktyce każdego, kto dokonuje przywozu towarów wskazanych w rozporządzeniu unijnym (bez względu na branżę).

Zgodnie z artykułem 3 rozporządzenia, zarówno odnośne towary, jak i odnośne produkty, nie mogą być wprowadzane do obrotu ani udostępniane na rynku unijnym, ani z niego wywożone, o ile nie spełniają wszystkich następujących warunków:

– nie powodują wylesiania;

– zostały wyprodukowane zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji; oraz

– przedłożono w ich sprawie oświadczenie o należytej staranności.

Oznacza to, że podmioty, które w ramach działalności handlowej wprowadzają do obrotu, udostępniają lub wywożą wskazane towary i produkty są zobowiązane do zachowania tzw. należytej staranności. W praktyce sprowadza się to do realizacji następujących obowiązków:

– gromadzenia informacji, danych i dokumentów koniecznych do weryfikacji czy określone produkty są zgodne z wymogami rozporządzenia EUDR (art. 9),

– dokonywania oceny ryzyka, czy określone produkty są zgodne z wymogami rozporządzenia EUDR (art. 10),

– jeżeli ocena ryzyka wykaże, że istnieje ryzyko, iż produkty są niezgodne z wymogami, podmiot, przed wprowadzeniem produktów do obrotu lub ich wywozem ma obowiązek przyjąć procedury i środki zmniejszania ryzyka odpowiednie do osiągnięcia poziomu zerowego lub znikomego ryzyka (art. 11).

– po spełnieniu opisanych obowiązków, przedsiębiorca może złożyć tzw. oświadczenie o należytej staranności, uprawniające do wprowadzenia produktu na rynek UE lub wywiezienia go z UE

Takie oświadczenia przedsiębiorstwa będą składać za pomocą systemu informacyjnego, który według deklaracji Komisji Europejskiej zacznie działać jeszcze przed rozpoczęciem stosowania rozporządzenia. Na początku listopada będzie mógł rozpocząć przyjmowanie rejestracji, zaś w grudniu będzie w pełni operacyjny.

Prawodawca unijny przewidział jednak istotne wyłączenia podmiotowe dla mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw.

Podstawowym działaniem w tym zakresie powinno być zażądanie od wszystkich uczestników łańcucha dostaw informacji niezbędnych do przeprowadzenia oceny ryzyka, czy dystrybuowane przez nich produkty przyczyniają się do zjawiska wylesiania. Zakres tych informacji jest szczegółowo wymieniony w art. 9 rozporządzenia EUDR.

Artykuł 25 rozporządzenia określa możliwe kary za nieprzestrzeganie obowiązków, obejmujące grzywnę w wysokości do 4 proc. rocznego obrotu; konfiskatę odnośnych produktów lub dochodów uzyskanych z transakcji obejmujących takie produkty; czasowe wykluczenie z zamówień publicznych, dotacji i koncesji; czasowy zakaz wprowadzania, udostępniania lub wywozu odnośnych towarów i odnośnych produktów; zakaz stosowania tzw. uproszczonej należytej staranności. Dochodzi do tego również przepis pozwalający KE publikację informacji dotyczących prawomocnie ukaranego podmiotu – osoby prawnej.

Pomimo bezpośredniego stosowania przepisów rozporządzenia, unormowania dotyczące sankcji za jego naruszenie pozostawiono zasadniczo państwo członkowskim, a na tą chwilę nie ma jeszcze regulacji krajowych. Rozporządzenie określa zaś minimalny katalog kar, które państwa członkowskie mogą rozszerzyć.

Źródło: Prawo.pl dla LEX z dn. 23.10.2024 roku/HW